Angen i Lafur wneud mwy i gefnogi teuluoedd medd Sioned Williams.
Mae Plaid Cymru heddiw wedi cyhoeddi cynllun i fynd i’r afael a’r argyfwng costau byw.
Mae’r pum cynnig yn “atebion diriaethol” a fyddai’n mynd i’r afael â’r heriau cynyddol a wynebir gan bobl dros y gaeaf.
Dywedodd Aelod Senedd Plaid Cymru a llefarydd y blaid ar gyfiawnder cymdeithasol Sioned Williams y dylai llywodraeth Lafur yng Nghaerdydd fod yn gwneud mwy i “gefnogi’r rhai mewn angen”.
Dywedodd Ms Williams fod gan Gymru bwerau i weithredu'n uniongyrchol heb fawr ddim cost ychwanegol i helpu teuluoedd sy'n cael trafferth cael dau ben llinyn ynghyd. Awgrymodd nad oedd y weinyddiaeth Lafur yn gweithredu gyda’r “brys a difrifoldeb” yr oedd yr argyfwng yn ei haeddu a dywedodd eu bod yn ymddangos yn fwy bodlon “setlo am friwsion” o Lundain.
Gan amlinellu’r cynigion, dywedodd AS Plaid Cymru y byddai Plaid Cymru yn parhau i frwydro dros fuddiannau cymunedau Cymru dros y gaeaf.
Mae’r pum cynnig yn cynnwys:
- Gweithredu'r Rhaglen Cartrefi Clyd newydd ar unwaith i fynd i'r afael â thlodi tanwydd.
- Treialu teithiau bws am ddim i rai dan 16 oed
- Ymestyn prydau ysgol am ddim i ddisgyblion ysgol uwchradd ar aelwydydd sy'n derbyn Credyd Cynhwysol
- Dechrau creu System Fuddiannau Gymreig
- Rhewi rhent y gaeaf a moratoriwm troi allan (evictions)
Dywedodd llefarydd Plaid Cymru dros gyfiawnder cymdeithasol, Sioned Williams AS:
“Mae cost yr argyfwng anghydraddoldeb sy'n wynebu aelwydydd y gaeaf hwn yn ofnadwy. Mae pris bwyd a thanwydd wedi gadael teuluoedd yn methu cadw dau ben llinyn ynghyd. Mae biliau ynni yn uwch nag erioed. Mae taliadau rhent a morgais yn parhau i godi. Mae pobl yn mynd heb hanfodion sylfaenol.
“Mae’n gwbl anheg.
“Mae Plaid Cymru’n falch o’r camau rydyn ni eisoes wedi’u cymryd i roi mwy o arian ym mhocedi pobl a helpu cyllidebau cartrefi i fynd ymhellach – gan gynnwys helpu i ddarparu prydau ysgol am ddim i blant ysgol gynradd, sicrhau gofal plant ychwanegol am ddim, a chodi’r LCA o £30 i £40.
“Ond mae mwy y gall ac y mae’n rhaid i’r Llywodraeth Lafur ei wneud i gefnogi’r rhai mewn angen.
“Mae hyn yn cynnwys gweithredu’r Rhaglen Cartrefi Cynnes ar frys i frwydro yn erbyn tlodi tanwydd, cefnogi awdurdodau lleol i dreialu teithiau bws am ddim i bobl ifanc, ymestyn prydau ysgol am ddim i fwy o fyfyrwyr, a gweithio tuag at System Fudd-daliadau Gymreig sy’n deg ac yn effeithlon.
“Ymhellach, mae’n rhaid i’r llywodraeth weithredu ar unwaith i fynd i’r afael â’r argyfwng tai drwy gyhoeddi rhewi rhenti yn ystod y gaeaf ac ailgyflwyno moratoriwm troi allan i rentwyr preifat. Mae tai fforddiadwy a chynaliadwy yn hanfodol i liniaru'r gwaethaf o gost argyfwng anghydraddoldeb.
“Mae’r rhain i gyd yn atebion diriaethol a fydd yn mynd i’r afael yn uniongyrchol â’r heriau enbyd a wynebir gan ein cymunedau.
“Rhaid i Lafur gamu i’r adwy, defnyddio’r pwerau sydd gan Gymru a mynd i’r afael â’r argyfwng gyda’r brys a’r difrifoldeb y mae’n ei haeddu – yn hytrach na setlo am friwsion gan y Ceidwadwyr yn Llundain.
“Bydd Plaid Cymru yn parhau i frwydro dros fuddiannau gorau ein cymunedau yn ystod yr hyn a fydd yn aeaf anodd.”