Mae AS Plaid Cymru, Sioned Williams, wedi galw ar Lywodraeth Cymru i adolygu’r polisi cyfredol ar gludiant ysgol am ddim.
Ar hyn o bryd darperir cludiant ysgol am ddim i ddisgyblion yng Nghymru sy'n byw ymhellach na 2 filltir o'u hysgol gynradd agosaf, neu 3 milltir o'u hysgol uwchradd agosaf. Felly mae'n rhaid i ddisgyblion sy'n byw o fewn y terfynau hynny ddibynnu ar drafnidiaeth gyhoeddus, rhannu lifft neu gerdded.
Mae Sioned Williams wedi derbyn cwyn yn ddiweddar gan deulu yng Nghastell-nedd Port Talbot sy’n tynnu sylw bod yn rhaid i’w merch 14 oed gerdded am dros awr i gyrraedd yr ysgol, gan eu bod yn byw ychydig o fewn y trothwy 3 milltir.
Cododd y AS Plaid y mater gyda Chwnsler Cyffredinol Llywodraeth Cymru, Mick Antoniw AS, heddiw yn y Senedd.
Wrth siarad yn dilyn ei hymyrraeth, nododd Mrs. Williams:
“Rwyf o’r farn gadarn bod angen adolygu polisi trafnidiaeth ysgolion cyfredol Llywodraeth Cymru.
“Rydyn ni'n clywed yn rheolaidd am achosion lle mae plant yn gorfod cerdded pellteroedd hir i'r ysgol - yn aml yn y tywyllwch, ac yn y glaw - weithiau am dros awr.
“Weithiau mae'r llwybrau cerdded i'r ysgol yn rhy hir ac anaddas - naill ai'n gorfod cerdded ar hyd ffyrdd deuol, trwy ystadau diwydiannol neu lonydd tawel. Yn ystod misoedd y gaeaf, mae disgyblion yn gadael cartref yn y tywyllwch ac yn dychwelyd yn y tywyllwch. ”
Ychwanegodd Sioned Williams:
“Yn anffodus, mae mater o gyfiawnder cymdeithasol ar waith yma hefyd. Er y gall disgyblion o gefndiroedd dosbarth canol elwa yn aml o lifft i'r ysgol gan eu rhieni, nid oes gan ddisgyblion o gefndiroedd difreintiedig y moethusrwydd hwnnw bob amser ac yn aml ni allant fforddio talu am docynnau bws preifat. Mae'r system yn ymddangos yn annheg.
“Ydyn ni wir yn dweud ei bod yn dderbyniol i ddisgyblion orfod cerdded hyd at 3 milltir yn ôl ac ymlaen i'r ysgol bob dydd? Gall y teithiau hyn gymryd awr neu fwy bob ffordd. Dwi ddim yn credu y byddai oedolion yn gwerthfawrogi gorfod cerdded 3 milltir i'r gwaith ac yn ôl bob dydd, ym mhob tywydd, felly dwi ddim yn gweld pam y dylid disgwyl i ddisgyblion wneud hynny.
“Mae angen i Lywodraeth Llafur Cymru adolygu’r polisi trafnidiaeth ysgol cyfredol gyda’r bwriad o naill ai leihau’r pellter i drothwyon ysgol neu ddod o hyd i ffordd arall i sicrhau bod disgyblion sydd heb ddewisiadau amgen eraill, yn gallu cyrraedd yr ysgol yn ddiogel ac mewn da bryd.”
Dywedodd Mam-gu o Gastell-nedd Port Talbot, nad oedd am gael ei henwi:
“Fel teulu rydym yn bryderus iawn am ddiogelwch fy wyres, yn enwedig y tymor nesaf pan fydd yn dywyll yn y boreau ac ar y ffordd adref. Mae'n daith hir, unig i blentyn 14 oed. Mae'n anodd gwneud hynny trwy'r flwyddyn, ond yn enwedig pan mae'n bwrw glaw. Mae'r daith gerdded i'r ysgol yn cymryd dros awr iddi ac mae’n effeithio ar yr amser sydd ganddi i wneud gwaith cartref. Rydym yn talu am y bws gwasanaeth cyhoeddus mor aml ag y gallwn, ond mae'r gost yn afresymol ac nid yw'n deg nad oes raid i'w ffrindiau sy'n byw ychydig strydoedd i ffwrdd wneud yr un peth."