Mae AS Plaid Cymru Sioned Williams wedi galw ar Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru i adolygu’r penderfyniad nad oedd cyn-arweinydd cyngor Castell-nedd Port Talbot, y Cynghorydd Rob Jones, wedi torri Côd Ymddygiad y cyngor.
Recordiwyd y Cynghorydd Jones yn annerch cyfarfod preifat o’r Blaid Lafur ac fe'i glywyd yn siarad yn agored am ailgyfeirio gwariant cyngor i wardiau Llafur ac i ffwrdd o wardiau a ddaliwyd gan Blaid Cymru. Nododd hefyd ei fod yn ffafrio cynllun ysgol ddadleuol Cwm Tawe, cyn i’r ymgynghoriad cyhoeddus ddechrau hyd yn oed. Roedd hefyd yn ymddangos ei fod yn honni bod y Cynghorydd Annibynnol ar gyfer Blaendulais wedi ei eithrio yn fwriadol o ddatblygu cynlluniau'r rhaglen i uwchraddio Amgueddfa Glofa Cefn Coed. Yn ogystal, fe alwodd gyn-Aelod y Senedd, Bethan Sayed, yn ‘fuwch’.
Cyhoeddwyd y sylwadau ar y cyfryngau cymdeithasol ar Fawrth 5ed 2021. Cyhoeddodd yr Ombwdsmon y penderfyniad ar Orffennaf 20fed gan nodi nad oedd y Cynghorydd Jones wedi torri'r côd ymddygiad ar gyfer aelodau awdurdodau lleol yng Nghymru.
Mae paragraff 7 (b) (v) o'r Cod hwnnw, yn nodi "rhaid i aelodau beidio â defnyddio, nac awdurdodi eraill i ddefnyddio, adnoddau eu hawdurdod yn amhriodol at ddibenion gwleidyddol", tra bod paragraff 6 1 (a) yn nodi "rhaid i aelodau beidio ymddwyn mewn modd a allai yn rhesymol fod wedi dwyn anfri ar eu swyddogaeth neu eu hawdurdod ".
Dywedodd AS Plaid Cymru Sioned Williams:
“Rwyf wedi ysgrifennu at yr Ombwdsmon yn galw arno i adolygu ei benderfyniad nad yw’r Cynghorydd Rob Jones wedi torri’r Côd Ymddygiad.
“Ar ôl gwrando ar y recordiad a darllen casgliad adroddiad yr Ombwdsmon, mae’n anodd deall y penderfyniad
“Roedd cyd-destun y recordiad yn arwyddocaol, sef bod y Cyng.Jones yn siarad ag aelodau’r Blaid Lafur ac yn honni y gallai wneud, neu wrthdroi, penderfyniadau er budd cynghorwyr ac ymgeiswyr Llafur wrth roi aelodau etholedig pleidiau eraill dan anfantais. Mae hyn yn ymddangos fel gweithred fwriadol sy'n anghydnaws â safonau bywyd cyhoeddus.
“Naill ai Cyng. Roedd Jones yn dweud y gwir wrth annerch yr aelodau Llafur - a thrwy hynny gyfaddef ymddygiad amhriodol a thorri paragraff 7 (b) (v), neu roedd yn camarwain ei gynulleidfa, efallai er mwyn creu argraff ac felly mae'n ymddangos ei fod yn dwyn anfri ar y cyngor, yn groes i baragraff 6 1 (a).
“Mae penderfyniad yr Ombwdsmon yn nodi ei fod wedi ymchwilio i’r honiadau a’i fod yn teimlo nad yw paragraff 7 (b) (v) wedi’i dorri.
“Mae'n dilyn felly, ei fod yn ymddangos bod yr Ombwdsmon yn teimlo bod y Cynghorydd Jones wedi camarwain cyfarfod aelodau’r blaid Lafur ynghylch y posibilrwydd o gamddefnyddio adnoddau awdurdodau lleol, gan roi syniad cyfeiliornus iddynt o sut y dylid rhedeg cyngor. Onid yw hynny'n dwyn anfri ar ei swyddogaeth a'r awdurdod?
“Nid oes amheuaeth bod ei ymddygiad wedi tanseilio hyder y cyhoedd yn y Cyngor, ac nid yw adroddiad yr Ombwdsmon wedi adfer enw da y Cyng.Jones, na hyder pobl leol bod y Cyngor wedi bod yn gweithredu’n rhydd o ddylanwad pleidiol. Mae angen adolygu’r penderfyniad. ”
